İçerik
Çoklu Zeka Kuramında Gardner, zekânın tek, bütün ve kapsayıcı olmadığını aksine parçalardan oluştuğunu ve her bir parçanın özgün yapıya sahip bir durumda bulunduğunu söylemiştir. Zekâlar farklı özelliklerde olabildiği gibi birden fazla duyu aracılığıyla oluşup, gelişebilmektedir. Aslında zekâ derken ve zekilikten bahsederken hangi parçadan bahsedildiği de bilinmelidir. Çünkü insanlar birçok zekâ türünden hangisinde yüksek kabiliyette, hangisinde zayıf durumda olduğunu bilirse ancak o zaman o birey için doğru bir zekâ tanımı yapmak mümkün olabilmektedir. Aksi takdirde genel bir zekâ kalıbı çıkartılan kişinin yeteneğini veya potansiyelini fark etmesi ve ona odaklanması mümkün olmayacaktır ve bireyin becerileri körelecektir.
Çoklu zekâ kuramında Gardner zekâyı sekiz türde incelemiştir.
Zeka Türleri – Çeşitleri
- Dilsel zekâ
- Mantıksal-matematiksel zekâ
- Mekânsal zekâ
- Bedensel kinestetik zekâ,
- Müzikal zekâ,
- Kişilerarası zekâ,
- İntrapersonal zekâ,
- Naturalist zekâ,
1. Dilsel Zekâ
Dilsel zekâ, sözlü olarak veya yazılı olarak kelimeleri etkin biçimde kullanma kapasitesidir. Bu zekâ, dilin sözdizimini veya yapısını, dilin fonolojisini veya seslerini, dilin anlamını ve dilin pragmatik boyutlarını veya dilin pratik kullanımlarını manipüle etme yeteneğini içerir. Bu kullanımların bazıları retorik, paragraflar, açıklama ve meta dili (dili tartışmak için dili kullanmak) içermektedir.
2. Mantıksal-Matematiksel Zekâ
Mantıksal-matematiksel zekâ, sayıları etkili bir şekilde kullanma ve nedenlerini veya mantığını anlayabilme kapasitesidir. Bu zekâ, mantıksal kalıplar ve ilişkiler, durumlar ve önermeler, işlevler ve diğer ilgili soyutlamalara duyarlılığı içerir. Mantıksal-matematiksel zekânın hizmetinde kullanılan süreç türleri, sınıflandırma, çıkarım, genelleştirme, hesaplama ve hipotez testlerini içermektedir.
3. Mekânsal Zekâ
Mekânsal zekâ, görsel mekânsal dünyayı doğru bir şekilde algılayabilme ve bu algılamalar üzerine dönüşümler yapabilme becerisidir. Bu zekâ renk, çizgi, şekil, form, mekân ve bu unsurlar arasında var olan ilişkilere duyarlılığı içerir. Görselleştirme, görsel ya da mekânsal fikirleri grafiksel olarak temsil etme ve mekânsal bir çerçeve içerisinde kendini uygun şekilde yönlendirme kapasitesini içerir.
4. Bedensel Kinestetik Zekâ
Bedensel kinestetik zekâ, fikir ve duyguları ifade etmek için ve bir şeyleri üretmek veya dönüştürmek için bir insanın tüm vücudunu kullanmadaki uzmanlığıdır. Bu zekâ, koordinasyon, denge, el becerisi, güç, esneklik ve hız gibi dokunsal kapasiteleri veya özel fiziksel becerileri içermektedir.
5. Müzikal Zekâ
Müzikal zekâ, algılama, dönüştürme, ifade etme ve müzik formları arasında ayrım yapabilme kapasitesidir. Bu zekâ ritme, ses tonuna, melodiye ve müzikal bir eserin tını veya ton rengine duyarlılığı içermektedir.
6. Kişilerarası Zekâ
Kişilerarası zekâ, diğer insanların ruh hallerini, niyetlerini, motivasyonlarını ve duygularını algılama ve ayırt etme yeteneğidir. Bu, yüz ifadelerine, sese ve jestlere duyarlılığını, birçok farklı kişilerarası işaret türü arasında ayrım yapabilme kapasitesini ve bu ipuçlarına etkili bir şekilde cevap verebilme yeteneğini ifade etmektedir.
7. İntrapersonal Zekâ
İntrapersonal zekâ, kendini tanıma ve bu bilgilere dayanarak adapte olma becerisidir. Bu istihbarat kendini doğru bir şekilde görmeyi, birinin iç ruh halleri, niyetleri, motivasyonları, mizaçları ve arzuları hakkında farkındalığı ve öz disiplin, öz anlama ve öz saygı kapasitesini ifade eder.
8. Naturalist Zekâ
Naturalist zekâ, bir bireyin ortamını, sayısız bitki ve hayvan türünü tanınması ve sınıflandırılmasındaki uzmanlıktır. Bu aynı zamanda diğer doğal olaylara duyarlılığı ve kentsel bir ortamda yetişenlerin durumunda otomobiller, spor ayakkabılar ve akıllı telefonlar gibi cansız nesneler arasında ayrım yapma kapasitesini içermektedir.
One thought on “Çoklu Zeka Kuramı-Dilsel-Matematiksel-Mantıksal-Müzikal Zeka”