Şartlı Refleks Nedir?

Şartlandırma, aslen bir refleks veya tepki ile bağlantısı olmayan bir uyaranın bağlantılı hale gelme sürecine işaret eder. Kavram yalnızca psikolojide teknik bir bilimsel anlama sahiptir. Bu disipline göre iki ana şartlandırm tipi olduğu görülebilir

a) Klasik şartlandırma, ki Pavlov’un şartlımmış salya salgısı deneylerini izler ve,

b) Araç sal veya uyarım sız şartlandırma, ki B. F. Skinner’in bulmuş olduğu deney farelerinin manivelaya basmasını içerir.

1- Klasik şartlandırma Pavlov’un köpeklerde şartlanmış salya salgısı (şüphesiz başka hayvanlara ve başka tepkilere de uygulanabilir) örneğine uyar. Bağımsız (nötr) şartlanmış uyaranın, şartlanmamış uyaranla tekrarlayan bir biçimde bir arada verilmesiyle, şartlanmış uyarana yerilen orijinal tepkinin (aynı şekilde tekrarı veya bir kısmı olabilir) elde edilmesidir.

2- Araçsal veya uyarımsız şartlandırma, pekiştirici uyaranın (Pavlov’un şartlanmamış uyaranına eşdeğerdir) tek başına oluşması halinde ortaya çıkar. Bu yüzden güçlendirilmiş cevap, pekiştirici uyaranın ortaya çıkardığından daha ziyade pekiştirici uyaranı üreten, ona yol açan şeydir.
Psikolojide şartlandırma kimi zaman uyaran-yerine koyma şeklindeki çağrışımsal öğrenme kavramına işaret etmek için kullanılır. Bu kullanımda Pavlov’un deneyi daha genel bir öğrenme ilkesinin özgün bir halidir. Eğer öğrenme ve şartlandırmanın aynı olduğu varsayılma, eğitim veya tercübe aracılığıyla elde edilmiş herhangi bir şeyin aynı zamanda ‘şartlandırılmış’ olması da gerekmektedir. Sosyolojide ve sosyal psikolojide bu bir kadar müphem kullanım, bazılarınca sosyal davranışın içgüdüsel olduğu iddiasını reddetmenin temeli olarak kabul edilmiştir. Bu yüzden örneğin W. I. Thomas, “Pavlov’un şartlı refleks üzerine ilk deneylerinden beri şartlı tepki hakkındaki bilgimiz artmıştır ve bireylerin, ırkların, ulusların karakteristik davranış özellikleri, biyolojik kalıtım, eşey hücre plazması ve yapısal faiklılık sorunları önemlerini büyük ölçüde yitirecek kadar fazla miktarda bir dizi şartlandırmanın bir sonucu olarak görünmektedir” demiştir.

Tercih edilen kullanımın yine de her öğrenmenin belirli öğrenme biçimlerinin yer aldığı deneylere gönderme yapan şartlandırma olduğu görülür. Bu daha sınırlı bakışa göre, eğer bir şey klasik veya araçsal şartlandırmanınkilere yakından benzeyen düzenlemeler içinde öğrenilmişse, o yalnızca şartlandırma aracılığıyla elde edilmiş demektir. Aynı iddia sahipleri sosyal öğrenmenin bir çok kısmının da böyle durumlarda oluştuğunu söylerler, ama yalnızca B. F. Skinner böyle bir iddanın temeli olabilecek teorik özelliklerin aşamalarını ortaya koymuştur. Çeşitli nedenlerle bir çok sosyal bilimci, şartlandırmanın sosyal düşünce ve eylemin karmaşık biçimini için uygun bir açıklama olamayacağına inanmışlardır, hatta kavramın kendisiyle ilgili bir uzlaşmanın henüz sağlanamamış olması nedeniyle kavramın kendisinin son tahlilde yulardaki düşünceyi ispat amacıyla kullanılabileceğine inanırlar.

(SBA)

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Next Post

Zehirli Terbiye Nedir?

Sal Eki 30 , 2018
Share on WhatsApp Share on Facebook Share on X (Twitter) Share on LinkedIn Share on Email Share on TelegramZehirli Terbiye, eleştirme, yargılama ve suçlama ile çocuk yetiştirmeye verilen addır. Zehirli terbiye eşitsizlik üzerine kurulmuştur, hükmeden ve hükmedilen vardır. Ana-baba olmak, çocuğa esir muamelesi yapmaya yeterli bir nedendir; ne kadar haksız […]

Bu Yazıları da Okumak İsteyebilirsin